Cyklopedia

• bracławskie województwo
  Województwo bracławskie na mapie I Rzeczypospolitej
• Czehryń Czehryń – miasto w centralnej części Ukrainy, obwód czerkaski, rejon czehryński nad rzeką Taśminą. Ma 11,6 tys. mieszkańców (2004). Ze względu na swoje strategiczne położenie był najbardziej na wschód wysuniętą twierdzą Rzeczypospolitej.
  
  

  
• de nomine pozornie, nominalnie
• Dniepr Dniepr – rzeka w Rosji, na Białorusi i na Ukrainie, w przeszłości częściowo na terytorium państwa polskiego; należy do zlewiska Morza Czarnego; dł. 2285 km – jedna z kilku najdłuższych w Europie.
  
• Dniestr Dniestr - rzeka płynąca przez Ukrainę i Mołdawię (a w praktyce będąc granicą mołdawsko-naddniestrzańską). Rzeka należy do zlewiska Morza Czarnego. Długość - 1352 km, powierzchnia zlewni - ok. 68 tys. km².
  
• Dzikie Pola Dzikie Pola – staropolska nazwa obecnego Zaporoża. Była to kraina historyczna w okresie od XV do XVIII wieku położona nad dolnym Dnieprem, na południe od zamku Kudak, poniżej tzw. porohów, w ówczesnym województwie kijowskim, na wschód od rzeki Dniestr.
• Humań Humań – miasto w środkowej części Ukrainy, w XVII w. posiadłość rodu Kalinowskich, silna twierdza polska, zdobywana kilkakrotnie przez Kozaków.
  
  
  

  

  Humań
• Kozacy Kozacy – nazwa odnosząca się do grupy ludności o charakterze wieloetnicznym z dominującym substratem ruskim, zamieszkującej stepy położone na południe od księstw ruskich, określająca później także rodzaj osadnictwa wojskowego na zasiedlanych pogranicznych ziemiach Rosji i Rzeczypospolitej.
  Kozacy
• liman Liman – płytka zatoka, która powstała z zalanego, ujściowego odcinka głębokiej doliny rzecznej (jaru).
• Niż Zaporoże (również znane jako Niż) – historyczna nazwa terytorium nad dolnym Dnieprem, leżącego poniżej tzw. porohów (progów skalnych na rzece), w granicach administracyjnych dawnego województwa kijowskiego.
  
  W średniowieczu koczowali tam Pieczyngowie, Połowcy i Tatarzy. Po unii lubelskiej z 1569 roku w granicach Korony. Z powodu ograniczonego zasięgu władz urzędników Rzeczypospolitej, stało się miejscem schronienia dla zbiegów oraz osiedlania się przybyszów z centralnej i wschodniej Polski, a także uchodźców i osadników z Mołdawii, Wołoszczyzny i państwa rosyjskiego → Kozacy zaporoscy.
  
  W czasach gdy Zaporoże leżało w granicach Rzeczypospolitej, dominującym rodem magnackim na tym obszarze byli Wiśniowieccy.
  
  Zaporoże na mapie współczesnej Ukrainy
• poroh Poroh, próg, szypot, sula, szum – rodzaj poprzecznego progu skalnego w korycie rzeki, zbudowanego ze skał znacznie odporniejszych na erozję, nie powodujących jednak powstania swobodnego spadku wody jak wodospad. Mianem porohów najczęściej określa się progi na Dnieprze i Dniestrze.
  Porohy (progi) na Tanwi
• rozłóg rozłóg - rozległy obszar
• Ruś Ruś - ziemie ruskie w Wielkim Księstwie Litewskim oraz włączone do Korony po zajęciu Rusi Czerwonej i po unii lubelskiej. Obecnie ziemie ruskie znajdują się na terenach Rosji, Ukrainy, Białorusi, Mołdawii, Polski, Rumunii, Słowacji oraz państw nadbałtyckich: Litwy, Łotwy, Estonii i Finlandii.
• Tatarzy Tatarzy - grupa ludów tureckich z Europy środkowej i wschodniej oraz centralnej Azji. Dzielą się na kilka grup będących często osobnymi narodami. Dużą grupą są Tatarzy Krymscy. Stanowili oni ludność Chanatu Krymskiego, to z tymi właśnie Tatarami walczyli Polacy w XVI-XVII wieku. Wszyscy Tatarzy są potomkami plemion tworzących Złotą Ordę. Większość Tatarów wyznaje islam.
  
  Społeczności tatarskie można obecnie spotkać w Polsce, na Litwie i Białorusi. W Polsce jej najliczniejszym skupiskiem jest Podlasie (w tym Białystok, gdzie żyje ich około dwóch tysięcy) oraz Trójmiasto. W Bohonikach i Kruszynianach na Białostocczyźnie oraz w Gdańsku znajdują się meczety Tatarów.
  Tatarzy